"Η ευκαιρία για τους ηγέτες της Ευρώπης να αποφευχθεί η καταστροφή συρρικνώνεται γρήγορα", επισημαίνει το Economist. Το οικονομικό περιοδικό υποστηρίζει ότι μόνο η επιλογή της αναδιάρθρωσης θα μπορούσε να αντιμετωπίσει την ελληνική κρίση και την πιθανότητα ντόμινου στην ευρωζώνη, ενώ αναρωτιέται......
πώς είναι δυνατόν οι ηγέτες της Ευρώπης να συνεχίζουν την "πολιτική άρνησης" εθελοτυφλώντας ως προς το ζήτημα της αποπληρωμής του χρέους από την πλευρά της Ελλάδας, επιβάλλοντας ακόμα πιο δρακόντεια μέτρα λιτότητας.
"Η Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται ότι έχει υιοθετήσει ένα νέο κανόνα: αν το σχέδιο δεν λειτουργεί, να επιμείνει σε αυτό". Παρά τις χιλιάδες διαμαρτυρίες στην Αθήνα, παρά την αναστάτωση στις αγορές, οι ηγέτες της Ευρώπης έχουν ένα χρονοδιάγραμμα για την επίλυση προβλημάτων της ζώνης του ευρώ.
Την επόμενη εβδομάδα η Ελλάδα είναι πιθανό να περάσει ένα νέο πακέτο λιτότητας με σκοπό να λάβει 12 δισ ευρώ από το πρώτο μνημόνιο. Υποθέτοντας ότι οι Ευρωπαίοι συμφωνήσουν στην "εθελοντική" συμμετοχή ιδιωτών πιστωτών για να ευχαριστήσουν τους Γερμανούς, μια δεύτερη διάσωση των περίπου 100 δισ ευρώ θα ακολουθήσει. Αυτό θα κρατήσει τη χώρα επιπλέον μέχρι το 2013, όταν ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) θα τεθεί σε ισχύ. Το ευρώ θα σωθεί και ο κόσμος θα χειροκροτήσει."
Το Economist εξηγεί ότι η στρατηγική της άρνησης να αποδεχθεί η Ευρώπη ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να πληρώσει τα χρέη της, έχει γίνει αφόρητη, για τρεις λόγους.
Πρώτον, η πολιτική του αποκλεισμού της διευθέτησης της κρίσης του ευρώ δεν είναι βιώσιμη. "Οι Έλληνες δεν βλέπουν να ανακουφίζονται από τις αγωνίες τους. Οι άνθρωποι διαδηλώνουν καθημερινά στην πλατεία Συντάγματος κατά της λιτότητας. Η κυβέρνηση θορυβήθηκε με την ψήφο εμπιστοσύνης αυτή την εβδομάδα, ενώ το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης έχει δεσμευτεί να καταψηφίσει το σχέδιο λιτότητας την επόμενη εβδομάδα καθώς και μερικά μέλη του κυβερνώντος Σοσιαλιστικού Κόμματος .
Εν τω μεταξύ, Γερμανοί ψηφοφόροι έχουν μείνει εμβρόντητοι από την προοπτική ενός δεύτερου ελληνικού μνημονίου. Καθώς το κλίμα γίνεται πιο δηλητηριώδες και οι εκλογές προσεγγίζουν τη Γαλλία, τη Γερμανία και την ίδια την Ελλάδα, ο κίνδυνος ενός καταστροφικού ατυχήματος-οτιδήποτε, εκτός από μια άτακτη χρεοκοπία ως τη διάλυση του ευρώ -αυξάνεται."
Δεύτερον, υπογραμμίζεται στο δημοσίευμα ότι οι αγορές είναι πεπεισμένες ότι σε ένα τέτοιο κλίμα δεν μπορούν να λειτουργήσουν. Για παράδειγμα, οι traders γνωρίζουν ότι η Ελλάδα, των οποίων τα χρέη είναι ισοδύναμα με περίπου 160% του ΑΕΠ της, είναι αφερέγγυα.
Οι ιδιώτες επενδυτές οπισθοχωρούν καθώς αντιλαμβάνονται ότι η χρεοκοπία και η υποτίμηση είνια επικείμενες, δίνοντας στην οικονομία ελάχιστες πιθανότητες να αναπτυχθεί. Η αναδιάρθρωση πλέον έχει αναβληθεί, με το μεγαλύτερο ελληνικό χρέος να οφείλεται στους επίσημους δανειστές, είτε σε άλλες κυβερνήσεις της ΕΕ ή το ΔΝΤ, με αποτέλεσμα οι περισσότερο οι φορολογούμενοι να υποφέρουν τελικά.
Η τρίτη ένσταση ως προς την πολιτική άρνησης είναι ότι οι φόβοι της εξάπλωσης αυξάνονται, δεν υποχωρούν. Η πρόωρη ελπίδα ότι μόνο η Ελλάδα μπορεί να χρειαζόταν πακέτο διάσωσης διαψεύσθηκαν, όταν η Ιρλανδία και η Πορτογαλία ζήτησαν επίσης βοηθεια. Η ζώνη του ευρώ έχει προσπαθήσει να σχεδιάσει μια γραμμή-όριο γύρω από τις τρεις σχετικά μικρές οικονομίες.
Αλλά η νευρικότητα των τελευταίων εβδομάδων έχουν ωθήσει την Ισπανία και την Ιταλία, στο στόχαστρο των αγορών. Η πεποίθηση ότι οι μεγάλες χώρες της ευρωζώνης θα μπορούσαν να προστατευθούν έχει διαψευσθεί." Πράγματι, μακριά από τους φόβους της μετάδοσης , η συζήτηση είναι ότι μια ελληνική χρεοκοπία ως "στιγμή Lehman": όπως η πτώχευση της επενδυτικής τράπεζας τον Σεπτέμβριο του 2008, μπορεί απροσδόκητα να συμπαρασύρει πολλούς άλλους και να αφανίσει την παγκόσμια οικονομία".
Υπάρχει όμως και η αντίθετη φωνή που πιστεύει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να δεχτεί τη χρεοκοπία, να εγκαταλείψει το ευρώ και να επιστρέψει στη δραχμή. (Με παρόμοιο τρόπο η Βρετανία εγκατέλειψε τον κανόνα χρυσού το 1931. Η έξοδος της Βρετανίας από τον Κανόνα του Χρυσού παραμένει το ιστορικό ορόσημο. Αφού έκανε το λάθος και αποκατέστησε την ισοτιμία του χρυσού σε ένα επίπεδο που άφησε την οικονομία απελπιστικά μη-ανταγωνιστική, η Βρετανία αντιμετώπισε πολλά χρόνια αποπληθωρισμού και αύξησης της ανεργίας.
Βιομηχανίες όπως αυτή του άνθρακα, του ατσαλιού, και η ναυπηγική βιομηχανία χτυπήθηκαν σκληρά και οι μάχες με τους εργάτες ξέφυγαν από κάθε έλεγχο. Ακόμα και όταν η ανεργία έφτασε στο 20% η Τράπεζα της Αγγλίας ήταν υποχρεωμένη να διατηρεί υψηλά επιτόκια προκειμένου να αποφευχθεί μαζική εκροή χρυσού. Σταδιακά, η αυξανόμενη πίεση των χρηματαγορών ώθησε τη χώρα εκτός χρυσού τον Σεπτέμβριο του 1931).
Η επιλογή αυτή θα ήταν όμως καταστροφική, εξηγεί το Economist, τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ακόμα κι αν γίνουν ελεγχόμενες κινήσεις κεφαλαίου ορισμένες ελληνικές τράπεζες θα χρεοκοπήσουν. Η νέα δραχμή θα πέσει κατακόρυφα, κάνοντας το χρέος στην Ελλάδα ακόμα πιο επαχθές."
Ο πληθωρισμός θα απογειωθεί και η Ελλάδα θα πρέπει να εκτυπώσει χρήματα για να χρηματοδοτήσει το έλλειμμά της. Το όφελος από ένα ασθενέστερο νόμισμα θα είναι μικρό: οι εξαγωγές στην Ελλάδα αποτελούν ένα μικρό κομμάτι του ΑΕΠ. Η χώρα θα εξακολουθεί να χρειάζεται εξωτερική χρηματοδότηση, αλλά ποιος θα της δανείσει ; Και ο κίνδυνος ντόμινου θα είναι μεγαλύτερος από ό, τι από η αναδιάρθρωση και μόνο: αν η Ελλάδα εγαταλείψει το ευρώ, γιατί να μην ακολουθήσει η Πορτογαλία ή ακόμα η Ισπανία και η Ιταλία; Εάν η ζώνη του ευρώ διαλυθεί θα ασκήσει τεράστια πίεση στην ενιαία αγορά'.
Υπάρχει μια εναλλακτική λύση, για την οποία το περιοδικό αυτό έχει υποστηρίξει πολύ : η αναδιάρθρωση των χρεών στην Ελλάδα, με μείωση κατά το ήμισυ της αξίας τους σε περίπου 80% του ΑΕΠ. Θα ήταν μάλλον ένα σοκ για τις αγορές, οι οποίες αναμένουν καιρό μια χρεοκοπία (μια σημαντική διαφορά από τη Lehman). Οι τράπεζες που εξακολουθούν να κατέχουν ένα μεγάλο κομμάτι των ομολόγων θα είναι σε καλύτερη κατάσταση για να απορροφήσουν τις απώλειες απ 'όσο ήταν πέρυσι. Ακόμα και αν διαγραφούν τα μισά χρέη της Ελλάδας, η καθαρή ζημιά θα αποτελέσει ακόμα ένα απορροφήσιμο ποσοστό των περισσότερων κεφαλαίων των ευρωπαϊκών τραπεζών.
Η τακτική αναδιάρθρωση θα ήταν επικίνδυνη. Αν γίνει τώρα θα αποκρυσταλλωθούν απώλειες για τις τράπεζες και για τους φορολογούμενους σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η οικονομία της χώρας βρίσκεται σε βαθιά ύφεση. Ακόμα και αν η Ελλάδα αναδιαρθρώσει το χρέος της και προχωρήσει στις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται από την ΕΕ και το ΔΝΤ, θα χρειαστεί εξωτερική υποστήριξη για μερικά χρόνια. Αυτό είναι βέβαιο ότι θα φέρει περισσότερο δημοσιονομικό πολιτικό-έλεγχο από τις Βρυξέλλες, μετατρέποντας τις χώρες του ευρώ σε μία πιο πολιτικά ενοποιημένη ζώνη. "Ακόμα κι αν αυτό χρειάζεται δεν σημαίνει ότι θα δημιουργηθεί ένα υπερκράτος με δικό του υπουργείο Οικονομικών. Αλλά τουλάχιστον η Ελλάδα και οι αγορές θα έχουν ένα σχέδιο με την πιθανότητα να λειτουργήσει".
Αυτό που επισημαίνεται είναι ότι αργά ή γρήγορα οι ηγέτες της ΕΕ θα πρέπει να αποφασίσουν μεταξύ τριών επιλογών: "Η ομαλή αναδιάρθρωση του χρέους, θα συνεπαγόταν μια μακρά περίοδο της εξωτερικής στήριξης για την Ελλάδα, μεγαλύτερη πολιτική ένωση και μια συζήτηση για τα θεσμικά όργανα της Ευρώπης που θα απαιτούνταν. Αλλά είναι ο καλύτερος τρόπος για την Ελλάδα και το ευρώ. Η δυνατότητα αυτή δεν θα είναι διαθέσιμη για πολύ περισσότερο καιρό. Οι ηγέτες της Ευρώπης πρέπει να την αρπάξουν, ενώ έχουν ακόμα την ευκαιρία".
Αναστασία Καζαντζάκη
www.newscode.gr
