Αν καθημερινά κατακλύζεστε από τύψεις και ενοχές, να ξέρετε ότι δεν είστε μόνη. Όλες έχουμε υψηλές προσδοκίες από τον εαυτό μας σαν να είμαστε υποχρεωμένες να ξέρουμε τα πάντα και να κάνουμε τα πάντα αγόγγυστα με ένα μόνιμο χαμόγελο στα χείλη. Να ποιες είναι οι μεγαλύτερες ενοχές των μαμάδων και πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν.
Είναι Σάββατο, δεν έχετε γραφείο και σουλατσάρετε στο σπίτι προσπαθώντας να βάλετε τάξη στις ατέλειωτες δουλειές που μαζεύτηκαν μέσα στη βδομάδα. Τότε σκάει η βόμβα: η μικρή σας κόρη, με τρεις κούκλες αγκαλιά, έρχεται καταπάνω σας χαμογελώντας πλατιά. Φρικάρετε γιατί ξέρετε τη συνέχεια. Θα σας ζητήσει για εξηκοστή φορά να χτενίσετε μαζί τις Μπάρμπι. Την ίδια ώρα γεμίζετε ενοχές που βαριέστε να παίξετε με το ίδιο σας το… αίμα! Ήδη, έχετε αναβάλει το παιχνίδι αρκετές φορές, πάντα με ατέλειωτες τύψεις. Έτσι κι αλλιώς, οι ενοχές για τις μαμάδες είναι μέρος της καθημερινής τους ζωής. Στις δέκα και οι δέκα νιώθουν ένοχες! Οι αιτίες περισσεύουν, έχετε τύψεις ακόμα κι αν λατρεύετε τη δουλειά σας αντί να τη βλέπετε ως χειρότερη και από εξορία στα σοβιετικά γκούλαγκ, από τη στιγμή που σας απομακρύνει από το παιδί σας. Το σκεπτικό όμως πως πρέπει να κάνετε τα πάντα επειδή είσαστε μαμά, γιατί διαφορετικά μπορεί κάτι να μην πηγαίνει καλά με σας, απομυζεί όλη την ενέργεια, που ειδικά αν έχετε παιδιά, είναι το αναγκαίο σας καύσιμο. Χαμηλώστε τον πήχη! Όταν οι ενοχές ροκανίζουν την ευχαρίστηση από την καθημερινότητα, είναι ώρα να τις αποχαιρετήσετε με ένα φιλί! Ποιες όμως είναι οι πιο συχνές ενοχές που βασανίζουν τις μαμάδες και με ποιους τρόπους θα μπορούσαν να αφήσουν λίγο λάσκα τον εαυτό τους, ώστε να απελευθερωθούν από τις εμμονές που κάνουν γκρι ή μαύρη τη ζωή τους;
Οι ενοχές της φρέσκιας μαμάς
Καθώς διανύετε τον πρώτο καιρό της μητρότητας μια μέρα ανακαλύπτετε με τρόμο πως τελικά δεν… λατρεύετε το κάθε δευτερόλεπτο που περνάτε με το μωρό σας - τουλάχιστον όχι έτσι όπως το είχατε φανταστεί. «Μήπως είμαι πολύ εγωίστρια»; αναρωτιέστε «τι δεν πάει καλά μαζί μου»; Μην ανησυχείτε, η απάντηση είναι πολύ απλή: Όσο… ερωτευμένη και αν είστε με το μωράκι σας, δεν είστε καθόλου ερωτευμένη με όλη αυτή την εξοντωτική δουλειά που απαιτεί η φροντίδα του. Είναι λοιπόν απολύτως φυσιολογικό να το λατρεύετε ακόμα παραπάνω τις ώρες που κοιμάται γλυκά-γλυκά στην κούνια του. Και σαν να μην φτάνει αυτό, μόλις πάτε να το σκάσετε για λίγο από το σπίτι, σας κυνηγάνε οι ερινύες. Την ώρα που είστε στο κομμωτήριο για να βάψετε επιτέλους τη ρίζα, πετάγεστε πάνω κάθε φορά που χτυπά το κινητό με τον τρόμο μήπως είναι η μαμά σας που έχει αναλάβει για λίγες ώρες το μπεϊμπισίτινγκ. Εκεί που πάτε να χαλαρώσετε λίγο στο μάθημα πιλάτες στο γυμναστήριο, κοιτάτε έντρομη το ρολόι που σας υπενθυμίζει ότι έφτασε η ώρα του θηλασμού και τα παρατάτε όλα. Με λίγα λόγια, κάθε φορά που βγαίνετε από το σπίτι, γυρίζετε πίσω με την ψυχή στο στόμα πλημμυρισμένη από ενοχές για άλλη μια από τις αποτυχημένες σας εξόδους. Και σαν φυσική συνέχεια επανέρχεται κάθε λίγο και λιγάκι το ερώτημα: «Είμαι καλή μαμά;» «Τα κάνω σωστά»; Η πληθώρα συμβουλών για το μεγάλωμα του μωρού, που τόσο πρόθυμα εκσφεντονίζουν γνωστοί και φίλοι, σας μπερδεύει και σας αποσυντονίζει. Όλες αυτές οι πληροφορίες, χρήσιμες και σωστές δεν λέμε, σας δημιουργούν μια απίστευτη πίεση να βρείτε τις λύσεις. Μέχρι πότε πρέπει να θηλάσετε, να το αφήσετε να κλάψει και λίγο ή όχι, μια ατελείωτη λίστα με ερωτηματικά που αναζητούν απαντήσεις. Μόνο που οι απαντήσεις και οι συμβουλές είναι αλληλοσυγκρουόμενες. Να θυμάστε: δεν υπάρχει ο ένας και σωστός τρόπος να είστε μαμά. Απλώς εμπιστευτείτε το ένστικτό σας για να κάνετε το καλύτερο που μπορείτε. Και εκεί που έχετε πειστεί πως κάνετε ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατό για το μωρό σας, έρχεται η συμβουλή της πεθεράς σας ότι ίσως θα έπρεπε να του χαρίζετε περισσότερο ποιοτικό χρόνο. Ότι οι ώρες που περνάτε με το παιδί σας δεν είναι αρκούντως δημιουργικές και εκπαιδευτικές, με λίγα λόγια το παιδί δεν παίρνει τα ερεθίσματα που έχει τόσο ανάγκη για να αναπτυχθεί. Μην ταράζεστε: ζούμε σε μια κοινωνία ιδιαιτέρως παιδοκεντρική με συνέπεια συχνά να καταλήγουμε σε υπερβολές. Εξάλλου, ακόμα και τα μωρά έχουν πολλά να μάθουν όταν προσπαθούν να απασχοληθούν μόνα τους.
Πίσω στο γραφείο (ή μήπως όχι);
Βέβαια, αφήσαμε για το τέλος την πιο συχνή αιτία ενοχών μεταξύ των νέων μαμάδων, την επιστροφή στο γραφείο. Νιώθετε ενοχές γιατί θέλετε να δουλέψετε, γιατί δεν θέλετε να δουλέψετε, γιατί πρέπει να δουλέψετε αλλά νιώθετε ακόμα περισσότερες ενοχές ειδικά αν τα οικονομικά σας σας επιτρέπουν να μείνετε στο σπίτι με το μωρό αλλά εσείς θέλετε να ξαναδουλέψετε. Δεν σας αρκεί να είστε μόνο μαμά… Όσο σίγουρη όμως κι να είστε ότι πήρατε τη σωστή απόφαση, τα συναισθήματά σας είναι μπερδεμένα και ανάμεικτα. Νιώθετε τύψεις που αφήνετε το παιδί σας στα χέρια κάποιου άλλου και ακόμα περισσότερο, επειδή είστε τόσο πρόθυμη να επιστρέψετε στην παλιά σας ζωή. Γυρίζετε στη δουλειά μετά την άδεια τοκετού και αμέσως οι συζητήσεις με τις άλλες μητέρες ανάβουν, με επίκεντρο τις ενοχές που οι περισσότερες έχουν, λες και όσο λείπουν από το σπίτι τα παιδιά τους είναι σκορπισμένα στους πέντε ανέμους. Βέβαια, ενώ κάποτε το ζητούμενο ήταν να συνδυάσεις τη μητρότητα με την καριέρα, στις μέρες μας πολλές γυναίκες κάνουν την ίδια τη μητρότητα καριέρα. Το σίγουρο σε τέτοια ερωτηματικά είναι ένα: Η αίσθηση της ενοχής σε αυτές τις περιπτώσεις θα υπάρχει πάντα, μπορείτε όμως να νιώσετε καλύτερα αν βρείτε κάποια φίλη που να είναι στην ίδια φάση με σας. Βοηθάει το να σας ακούει κάποιος που αντιμετωπίζει τα ίδια προβλήματα. Συζητήστε μαζί της κι αμέσως θα νιώσετε καλύτερα. Ένας ακόμα που μπορεί να σας βοηθήσει να βρείτε τις ισορροπίες σας, είναι ο σύντροφός σας. Αν εξακολουθείτε να νιώθετε άσχημα που πηγαίνετε στη δουλειά, αφήνοντας το παιδί στο σπίτι, προτιμήστε ένα πιο ευέλικτο πρόγραμμα από το να εγκαταλείψετε το γραφείο και συνεχίστε τη ζωή παρέα με τις ενοχές σας, λέγοντας μέσα σας: «Τα παιδιά μου μπορούν να είναι ευτυχισμένα ακόμα κι αν δεν παίξω μαζί τους, τους φτάνει η αγάπη μου». Να ξέρετε πως η εσωτερική φωνή είναι ο πιο μεγάλος σας σύμμαχος.
Έχω τύψεις γιατί…
…του έβαλα τις φωνές
Υπάρχει η εντύπωση πως οι μαμάδες έχουν τις μεγαλύτερες τύψεις όταν δεν περνούν αρκετό χρόνο με τα παιδιά τους. Λάθος. Οι περισσότερες μαμάδες νιώθουν ένα με το χαλάκι της εξώπορτας, όταν φωνάζουν στα παιδιά τους! Ίσως γιατί δεν χρειάζεται παρά μια μικρή αφορμή για να πάρουν μπρος και να φορτώσουν. Για παράδειγμα, στην αργία του Σαββάτου, με όλη την οικογένεια να σουλατσάρει στο σπίτι, τα παιδιά σας βάζουν το σκύλο στο καθιστικό όπου όμως έχει την πρωτοκαθεδρία η γάτα, με αποτέλεσμα το πεδίο σε λίγο να θυμίζει σκόνη και θρύψαλα. Τότε αρχίζετε τις φωνές και τα ξεσπάσματα και δεν συμμαζεύεστε παρά μονάχα όταν βλέπετε παιδιά και τετράποδα φοβισμένα κάτω από το τραπέζι. Εκεί σας πιάνουν οι τύψεις για τα ντεσιμπέλ σας και δεν ξέρετε πώς να επανορθώσετε. Σκάτε που ένα Σάββατο έχετε για να αποδείξετε πως είσαστε καλή μαμά κι αντί να κανακέψετε και να ζουζουνέψετε τα παιδιά σας, σηκώνετε το σπίτι από τις φωνές. Θυμηθείτε, όμως, πως το να φωνάζετε στα παιδιά είναι ένα κομμάτι της μητρότητας, όπως το να αλλάζετε πάνες και να φτιάχνετε σπιτικό φαγητό. Βέβαια, άμα τα ντεσιμπέλ σας σπάνε τζάμια, είναι ώρα να ελέγξετε τις παιδαγωγικές σας μεθόδους.
• Σκεφθείτε πως το να μετράμε δυνατά ώς το πέντε την ώρα της έντασης, είναι κάτι που πιάνει. Όσο μάλιστα πλησιάζετε το πέντε, τα παιδιά θα ξέρουν πως κάποιο από τα δικαιώματά τους θα χαθεί και σίγουρα δεν θα θέλουν να γίνει κάτι τέτοιο.
• Μια ακόμα μέθοδος είναι να επιστρατεύσετε μια λέξη κλειδί, την οποία όταν θα λέτε στο παιδί σας, εκείνο θα ξέρει πως είσαστε έτοιμη να εκραγείτε. Η τακτική αυτή λειτουργεί και αμφίδρομα με το ίδιο το παιδί να σας «πετάει» τη λέξη κλειδί όταν σας βλέπει να βγαίνετε από τα ρούχα σας. Είναι η ώρα που θα σκεφθείτε: «Πρέπει να κάνω πίσω και να χαλαρώσω».
…βαριέμαι να παίξω με το παιδί μου
Κάπου σε μια φάση της ζωής του παιδιού η μαμά του είναι η καλύτερη φίλη στα παιχνίδια του. Το να ρίξετε όμως τους ρυθμούς σας την ώρα που καίγεστε από δουλειά, για να ασχοληθείτε με το μικρό πόνι ή με τα τουβλάκια, σημαίνει πως πρέπει να είσαστε άγια για να το αντέξετε. Σε αυτή την περίπτωση το πρώτο που πρέπει να καταλάβετε είναι πως ευτυχώς τα παιδιά δεν χρειάζονται κάποιον να τα ψυχαγωγεί όλες τις ώρες που είναι ξύπνια και προπαντός όχι εσάς. Οι ειδικοί συμβουλεύουν:
• Περάστε έστω και μισή ώρα την ημέρα με τα παιδιά σας, κατά τη διάρκεια της οποίας όμως θα είσαστε συγκεντρωμένη σε αυτό που κάνετε κι όχι στις εκκρεμότητές σας. Αντί δηλαδή να σκέφτεστε πόσο μακριά θα πάει η βαλίτσα, ζήστε τη στιγμή.
• Σκεφθείτε επίσης πως ούτε η μαμά σας έπαιζε μαζί σας και παρ’ όλα αυτά δεν ένιωθε ένοχη ούτε κι εσείς πάθατε τίποτα από αυτό.
• Τέλος, καταλάβετε πως ήδη καθημερινά κάνετε πάρα πολλά για το παιδί σας, απαριθμήστε κάθε βράδυ πέντε από αυτά, βοηθάει πολύ, όσο για τα υπόλοιπα, απλά αγνοείστε τα.
…δεν θέλω να κάνω σεξ
Όταν από το πρωί κυνηγάτε, αγκαλιάζετε, αλλάζετε, κυλιέστε στο πάτωμα με τα παιδιά σας, το βράδυ που σας βρίσκει ξέπνοη και ξεθεωμένη το μόνο που δεν διανοείστε είναι να έχετε εκ νέου αγκαλιές, αυτή τη φορά με τον σύζυγό σας, που σε πολύ καλύτερη μοίρα από σας, έχει το κουράγιο να θέλει έρωτες. Σίγουρα όμως εσείς που ζείτε με το σώμα σας 24 ώρες το 24ωρο είστε πιο ικανές να κρίνετε, στο τέλος της ημέρας, τι πραγματικά έχει ανάγκη. Απλά, πρέπει να θυμόσαστε πως στις πρώτες αποκρούσεις εκείνος θα δείξει κατανόηση, όταν όμως η άρνησή σας επαναλαμβάνεται, καθώς η κούραση καθημερινά είναι η ίδια, βαθιά μέσα του πληγώνεται. Σε ποιον αρέσει άλλωστε να τον απορρίπτουν; Αν πλημμυρίζετε από τύψεις για τη στάση σας, σκεφθείτε πως οι ενοχές είναι ένα συναίσθημα που συχνά λειτουργεί σαν ένας εσωτερικός συναγερμός, που σας λέει πότε κάτι πάει καλά και πότε όχι. Το δύσκολο σε αυτή την περίπτωση είναι να ξέρετε πότε να αγνοήσετε αυτό το συναγερμό και πότε να το λάβετε σοβαρά υπόψη σας. Σίγουρα πάντως όταν απωθείτε ερωτικά τον άντρα σας, θα πρέπει να του εξηγείτε πόσο κουρασμένη νιώθετε, όσο σίγουρη κι αν είσαστε πως το ξέρει. Βέβαια, από ένα σημείο και μετά, θα πρέπει να επικοινωνήσετε μαζί του ερωτικά, γιατί ό,τι αφήνεις σε αφήνει. Όσο κουρασμένη λοιπόν κι αν είσαστε, πάρτε το απόφαση να διοργανώνετε μία στις τόσες μια ρομαντική βραδιά για σας και τον σύζυγό σας. Ξεκινήστε με το να παραγγείλετε κάτι έτοιμο, στη συνέχεια απολαύστε το στο φως των κεριών με αισθαντική χαμηλή μουσική, τέλος αφεθείτε στα υπόλοιπα. Τρώγοντας, άλλωστε, έρχεται η όρεξη ακόμα και στον έρωτα. Κατά αυτό τον τρόπο, ο ένας θα δει τον άλλον διαφορετικά, ενώ και οι δυο θα νιώσετε σαν έφηβοι.
…δεν δίνω τόση σημασία στο δεύτερο παιδί μου
Τώρα που η κορούλα σας έγινε τριών και το μωρό έκλεισε τους 6 μήνες, σας κυνηγούν οι τύψεις ότι το παραμελείτε σε σχέση με το μεγάλο: δεν του διαβάζετε παραμυθάκια πριν τον ύπνο, δεν το πάτε βόλτα στο πάρκο, δεν του μιλάτε συνέχεια με κάθε αφορμή, όπως κάνατε στην αδερφούλα του η οποία από τα δύο ήξερε τα χρώματα απ’ έξω κι ανακατωτά. Όλες οι μαμάδες με πάνω από ένα παιδί έχουν περάσει από αυτό το στάδιο της σύγκρισης που αναπόφευκτα καταλήγει σε ενοχές. Ηρεμήστε! Ποτέ μην συγκρίνετε τα παιδιά σας. Δεν χρειάζεται να ασχολείστε διαρκώς με τα παιδιά. Βάλτε προτεραιότητες στη ζωή σας και ανακαλύψτε κάποιο χρόνο για να μείνετε μόνη με το μωρό, αφήστε το μεγαλύτερο παιδί σας στον παππού ή τη γιαγιά, για παράδειγμα. Σταματήστε να ανησυχείτε, όταν το μεγάλο πάει σχολείο θα έχετε πολύ χρόνο με το μωρό.
Όταν εύχεστε να ήσασταν… ελεύθερη!
Από τη δουλειά σας λένε πως πρέπει να πάτε στην Κοπεγχάγη για να παρακολουθήσετε ένα συνέδριο. Τα έξοδα είναι όλα πληρωμένα αλλά η προοπτική να αφήσετε το παιδί σας, σας φαίνεται αδιανόητη, αφού πιστεύετε πως αν φύγετε κάτι τραγικό μπορεί να συμβεί. Την ίδια ώρα νιώθετε μέσα σας μια ευχάριστη διέγερση, ποιος άλλωστε δεν θέλει με ένα σακίδιο στην πλάτη να την κάνει από κλάματα, χάος, αϋπνίες, μωρομάντιλα, μπιμπερό, πάνες και μάλιστα με ένα τόσο κινηματογραφικό τρόπο; Θυμηθείτε πως είναι σημαντικό να παίρνετε λίγο χρόνο για τον εαυτό σας έτσι ώστε να μπορείτε να φορτίσετε τις μπαταρίες σας. Ακόμα δηλαδή κι αν δεν πρόκειται να ξενιτευτείτε, βρείτε τον τρόπο κάποιες φορές να μένετε μόνη. Οι ειδικοί προτείνουν: προγραμματίστε μια συγκεκριμένη ώρα της ημέρας για τον εαυτό σας και ας την κρατάτε πάντα στο πρόγραμμά σας ως κάτι ιερό. Σε αυτή την ώρα κάντε ό,τι τραβάει η ψυχή σας από γυμναστική ώς αφρόλουτρα. Στην υπόλοιπη οικογένεια εξηγήστε πως κάνετε αυτό το δώρο στον εαυτό σας, γιατί έτσι γίνεστε καλύτερη για όλους.
Οι παγίδες των ενοχών
• Οι υπερβολικά υψηλοί στόχοι, όπως το να είστε τέλεια μητέρα, να παίζετε ατέλειωτες ώρες με το παιδί σας, να φτιάχνετε φανταστικά φαγητά και να δείχνετε πάντα έτοιμη για όλα.
• Οι βεβιασμένες κινήσεις, όπως το να αποφασίζετε να παίξετε με το παιδί σας την ώρα που πεθαίνετε από νύστα.
• Οι εμμονές πως ό,τι κι αν κάνετε αποδεικνύει πως δεν είσαστε καλή μαμά.
• Η σύγκριση των επιδόσεών σας με τις επιδόσεις των άλλων μαμάδων.
• To ενοχικό σύνδρομο GΜS (guilty mom syndrome) που πιάνει τις μαμάδες όταν συγκρίνονται με εξιδανικευμένες εικόνες που έχουν στο μυαλό τους για το τι σημαίνει να είναι μια γυναίκα καλή μητέρα.
• Η αδράνεια. Το να μην κάνετε δηλαδή τίποτα για να αλλάξετε, ψάχνοντας άσκοπα εδώ κι εκεί τις απαντήσεις για τις εσωτερικές σας ανησυχίες.
Εμπρός στο δρόμο που χάραξε ο μπαμπάς
Ένα δυο πράγματα γύρω από την αντιμετώπιση των ενοχών οι μαμάδες μπορούν να τα μάθουν από τους μπαμπάδες. Βέβαια, για εκείνους τα πράγματα είναι πολύ πιο εύκολα καθώς ακόμα και το μωρό να αλλάξουν, γίνονται ήρωες. Οι ίδιοι πάντως ούτε που σκέπτονται να δουλέψουν στο σπίτι φουλ τάιμ προσπαθώντας να είναι ταυτόχρονα τέλειοι μάγειροι, καλοί σύντροφοι, πιστοί φίλοι και καταπληκτικοί μπαμπάδες, ό,τι δηλαδή προσπαθούν καθημερινά να πετύχουν με την ψυχή στο στόμα οι μαμάδες. Δείτε τους πώς πηγαίνουν στο γυμναστήριο χωρίς δεύτερη σκέψη και φυσικά ούτε κουβέντα για να καθίσουν τον εαυτό τους στο σκαμνί την ώρα που κάθε μαμά, το παραμικρό, το παίρνει πάνω της. Προσοχή, οι αυτομομφές συνοδεύονται από έντονα συναισθήματα θλίψης και μελαγχολίας. Τελικά, ένας είναι ο κανόνας: ηρεμήστε και διώξτε το άγχος από πάνω σας, κανένας δεν είναι σε θέση να τα προλαβαίνει όλα.
Της Κατερίνας Παπαγεωργίου, με τη συνεργασία της ψυχολόγου Χρυσούλας Μαυράκη.
